Thứ Năm, 7 tháng 2, 2013

“Không lẽ”- Một bài thơ tình buồn, nhưng đẹp.




         KHÔNG LẼ 
                                  LÊ THỊ PHÙ SA

Không lẽ mình mất nhau sao?
Ngàn câu nồng ấm hôm nào vội tan
Trách mình phận mỏng đa đoan
Trăm cay nghìn đắng chỉ còn em thôi!

Tình đời lại bạc như vôi
Khi yêu rót mật bao lời nhớ nhung
Khi chung lối, lúc tương phùng
Thề câu vàng đá tình chung chẳng nhòa.

Qua sông ắt phải lụy đò
Anh hờ hững để tơ vò lòng em
Đường tình lắm nẻo bon chen
Thân liễu yếu phải bao phen khóc thầm.

Anh giờ tận chốn xa xăm
Vui duyên mới? Tình trăm năm hỡi tình
Còn đâu mộng ước ngày xinh
Đôi ta trâm gãy rơi bình vỡ tan…

Không lẽ anh nỡ phũ phàng???
Không lẽ anh nỡ sang ngang thế à?
Tình ta nồng thắm kia mà
Em không cam để tình xa vội vàng.


             " KHÔNG LẼ"- MỘT BÀI THƠ TÌNH BUỒN, NHƯNG ĐẸP!
                                                                           Lê Văn Thật

      Mảng thơ nói về tình yêu dang dở trong thì đàn Việt Nam có khá nhiều bài hay. Mỗi bài mỗi nét, tạo nên cho thơ mảng tình buồn này cũng hết sức phong phú, mê đắm. Có tình khóc ròng…có chuyện tan vỡ…có anh thương thầm…có cô nhớ trộm…Và ở nhà thơ Lê Thị Phù Sa thì đưa nhân vật của mình vào câu chuyện tình đang rơi vào tình huống nghi ngờ…Không hợp nhưng cũng chưa tan…Nhà thơ đã canh ngay thời điểm độc đáo này mà hạ một bài thơ lục bát ngập đầy cảm hứng “Không lẽ…”
     Ngay cái tên “ Không lẽ…” đã tạo ra một sự nghi ngờ rồi ! Không lẽ…vừa ẩn chứa vẫn còn lòng tin, cũng vừa có những dấu hiệu nghi ngờ…Và chính lúc này đây, tâm trạng con người ta cứ tràn ra ngọn bút. Chỉ 20 câu lục bát, được tác giả sắp xếp thành 5 khổ thơ, mà mỗi khổ là một tâm trạng của cô gái đang “Không lẽ…” rõ rệt. Vẫn với giọng thơ buồn, bài thơ đưa ta vào thế giới tâm trạng của một cô gái đang yêu, nhưng bị tình phụ hết sức thấm thía.
      Trước hết, trong khổ 1, “ Không lẽ…” ở lời hứa mà hai người đã từng hứa bên nhau, dẫn đến trách phận mình:
Không lẽ mình mất nhau sao?
Ngàn câu nồng ấm hôm nào vội tan
Trách mình phận mỏng đa đoan
Trăm cay nghìn đắng chỉ còn em thôi!
    Đã rõ. Nhân vật trữ tình thốt lên đau đớn “Không lẽ mình mất nhau sao?” chữ thứ hai phá cách “Không lẽ” lập tức gây sự chú ý cho người đọc. Và liền sau đó là câu thơ đi thẳng vào sự việc “ mình mất nhau sao ?”. Từ “Mình” trong tiếng Việt có ý nghĩa và sắc thái phong phú. Ông bà xưa lấy ngay tiếng :mình” là thân mình để chỉ những người có quan hệ gần gũi, thân thuộc với nhau. Vợ chồng gọi nhau bằng tiếng “mình”, nhà mình, lớp mình, chúng mình… Vậy, khi nói “ mình” người ta hiểu ngay là hai người đã có những mối quan hệ thân thuộc, khắng khích bên nhau tưởng như không gì có thể chia cắt nữa. Vậy mà “mất nhau”. Cho nên tiếng hỏi “ sao ?” đứng cuối như một dấu hỏi lớn, bất thường. Cả khi tình cảm con người đã gắn bó thân thiết tưởng như không gì ngăn cách được, vậy mà vẫn “mất nhau”. Đọc tiếng “sao?” đó, ta như thấy cả sự tức tối, đau đớn, buồn bả... Câu thứ hai đã nói khá rõ về sự thân thuộc đó “ Ngàn câu nồng ấm”. Thế là cô gái quay lại với chính mình mà trách phận.
    Trước, cô không hề trách chàng trai mà trách mình ? Sao lại trách mình ? Mình không sai phạm điều gì thì lấy gì mà trách ? Chỉ còn trách mình là phận mỏng, là đa đoan, là trăm cay nghìn đắng ? Giữa thời buổi hiện đại rồi, sao lại có chuyện tin vào số phận ? Hay, tin vào số phận chỉ là một cách để giảm bớt nỗi đau, sự ly tan này ? Mà cũng lạ, khi chia tay nhau, người con gái vẫn thường hay trách phận mình hơn…
 Sao khi trách phận, cô lại trách sang chàng trai: 
Tình đời lại bạc như vôi
Khi yêu rót mật bao lời nhớ nhung
Khi chung lối, lúc tương phùng
Thề câu vàng đá tình chung chẳng nhòa.
  Người ta thường nói “Tình đời bạc trắng như vôi”, ở đây tác giả nhắc lại, nhưng có đổi một từ “bạc trắng” thành “ lại bạc” nghĩa là lại tiếp diễn màn kịch nghìn đời xấu xa, bạc bẽo, để cho người phụ nữ bao giờ cũng chịu thiệt thòi hơn. Nghĩa là trên thế gian này, lại có thêm một chàng trai “bạc” nữa rồi. Lập tức cô gái lên án. Khi yêu, thì chàng trai tung tẩy lời yêu biết bao “rót mật, nhớ nhung, thề câu vàng đá, tình chung…”Điệp từ “khi” nhấn mạnh bản chất của chàng trai. Khi yêu thì yêu nhiều lắm, yêu dữ lắm, vậy mà khi lìa thì cũng lìa mau. Anh đã thiếu lập trường. Anh đã thiếu thủy chung. Tội của anh đã rành rành, vậy mà lời lẽ cô gái cả khi trách cứ, vẫn ngọt lịm tình…Tôi nhớ ngay bài thơ về tình yêu nổi tiếng của PusKin ( Nga):
Tôi yêu em đến nay chừng có thể 
Ngọn lửa tình chưa hẳn đã tàn phai; 
Nhưng không để em bận lòng thêm chút nữa, 
Hay hồn em phải gợn sóng u hoài. 

Tôi yêu em âm thầm, không hy vọng, 
Lúc rụt rè, khi hậm hực lòng ghen, 
Tôi yêu em, yêu chân thành, đằm thắm, 
Cầu cho em được người tình như tôi đã yêu em.
    Đấy ! Tình yêu thự sự bao giờ cũng mong muốn cho người mình yêu được hạnh phúc. Còn ở đây, cô gái không oán thán, không ghen tuông, không ích kỷ…Tình yêu đó thật đẹp.
Ta hãy nghe “ không lẽ” tiếp theo:
Qua sông ắt phải lụy đò
Anh hờ hững để tơ vò lòng em
Đường tình lắm nẻo bon chen
Thân liễu yếu phải bao phen khóc thầm.
    Là nỗi buồn thân phận.
    Trong cuộc sống vốn dĩ của con người, thành lập một gia đình là lúc bắt đầu cuộc đời theo quy luật thế gian. Nghĩa là “Qua sông ắt phải lụy đò” nhau. Câu tục ngữ này không của riêng giới nào. Cả nam, cả nữ, cần có nhau để tìm ra hạnh phúc làm người. Vậy mà “anh hờ hững” nghĩa là mất đi một vế, còn vế kia phải “tơ vò”. Từ “tơ vò” chính là cái “ không lẽ” trong khổ thơ này. Tơ vò trăm mối trước tình yêu, trước cuộc đời.
   Tình yêu thì “lắm nỗi bon chen” ? Cái đáng sợ là chỗ này. Vốn dĩ, tình yêu chỉ có hai người, thì làm sao có sự bon chen nào chứ ? Vậy mà giữa cuộc đời này, người ta vẫn cứ bon chen cả trong tình yêu ? Tính toán cả trong tình yêu ? Giành giựt nhau cả trong tình yêu ? Vậy thì đâu là tình thật, đâu là tình giả ? Khó mà lường. Như thế, cô làm sao mà không tơ vò cho được, khi trong sự bon chen đó không có cô ? Ta thấy cả một nỗi lòng đau đớn, ngao ngán trong câu thơ này…
     Cuộc đời thì “Thân liễu yếu phải bao phen khóc thầm”. Từ “liễu yếu” là thi liệu xưa, ẩn chứa bao điều thân phận khác. Ở đây, nhân vật trữ tình mượn lại nó, để ví mình, bật lên một nghịch lý đời thường. Cánh đàn ông lỡ có thất tình, nỗi đau cũng không thể sánh bằng cánh đàn bà chúng tôi. “Liễu yếu” mà ! có lẽ, trong vấn đề này, người phụ nữ luôn là người chịu thiệt thòi nhiều hơn. Và “ bao phen khóc thầm” kia mới đích thực là nỗi đau trong lòng. Những kẻ giả dối thì khóc cố tình để mọi người nhìn thấy. Còn cô âm thầm …khóc một mình…
    Khổ thơ áp chót này càng chứng tỏ tâm hồn cô gái thanh khiết trong sáng làm sao !
Anh giờ tận chốn xa xăm
Vui duyên mới? Tình trăm năm hỡi tình
Còn đâu mộng ước ngày xanh
Đôi ta trâm gãy rơi bình vỡ tan…
    Anh bây giờ ở tận chốn xa xăm rồi ! Đã vui duyên mới rồi ! Nghĩa là toàn bộ ký ức về mối tình xưa hình như đã xoá sạch hết rồi ! không còn gì vướn bận nữa rồi… Giữa cuộc đời, đã mất hẵn đi bóng dáng của mối tình năm xưa….Vậy mà, ngay cả khi không còn gì nữa đó…cô gái vẫn cứ luyến tiếc
Còn đâu mộng ước ngày xinh
Đôi ta trâm gãy rơi bình vỡ tan…
      Từ “còn đâu” cứ như cắt vào nỗi nuối tiếc, cắt vào lòng mình. Thành ngữ “ trâm gãy bình tan” được nêu lại như một nỗi đau lớn mà cô gái không thể nào quên được. Trâm, bình…những đồ vật sang trọng biểu tượng cho những gì cao quý được mọi người nâng niu. Tình yêu của hai người ví như trâm, bình. Mà giờ đây vỡ tan cả rồi…Sự nuối tiếc đó quá lớn. Cô cũng thốt lên “Vui duyên mới? Tình trăm năm hỡi tình ?” Anh vui duyên mới, mà duyên mới ấy có được trăm năm hay không ? Chắc không ? Khi anh vội bỏ tình tôi ??? Lời trách đã rõ.
    Tôi thích nhất là khổ cuối. Ở đây, tác giả dành hết cái “không lẽ” lắm tức tối, đầy nuối tiếc, tràn yêu thương:
Không lẽ anh nỡ phũ phàng ???
Không lẽ anh nỡ sang ngang thế à ?
Tình ta nồng thắm kia mà
Em không cam để tình xa vội vàng.
   Điệp từ “ không lẽ” cứ tự nhiên mà tràn ra ngọn bút. Sự liên tục của nó cho thấy nghi ngờ của cô ngày càng dâng cao, tuôn chảy, không dứt, không hết. Không lẽ “anh nỡ phũ phàng” Chú ý từ “phũ phàng” chứ không phải phụ phàng ? “Phụ phàng” nghe con nhẹ…còn “ phũ phàng” thì cho thấy chàng trai đã bỏ hẵn cô gái rồi. Bỏ bằng thái độ lạnh lùng, dứt khoát, không có sự tiếc nhớ nào. Tự nhiên thôi, cô gái phải bật lên “Không lẽ anh nỡ sang ngang thế à?” Anh nỡ thế sao ? Anh coi toàn bộ kỷ niệm, lời thề xưa chỉ là lời nói gió bay sao ? Bài thơ “Không lẽ” tới đây đã bật lên hết cái “không lẽ” của mình.
    Nhưng, vẫn còn hai câu thơ nữa trước khi kết thúc, nó chính là sự phản ứng cuối cùng cho mối tình này, trước khi về với biển cả. Theo tôi, người sáng tác bao giờ cũng dành cho các câu thơ cuối những câu xuất thần. Có thể nói, bài thơ này cũng thế.
Tình ta nồng thắm kia mà
Em không cam để tình xa vội vàng.
    Xa thì đã xa…hết thì cũng hết. Vậy mà cô vẫn chưa tin là thật. Cô vẫn còn nằm trong mơ “Tình ta nồng thắm kia mà”. Đúng là “mơ giữa ban ngày”, chỉ có thể với cô, một tâm hồn thanh khiết cao thượng trong sáng làm sao! Cô thực sự không tin nên mới “không lẽ” suốt cả bài thơ.
     Và phải đến  câu cuối, ta mới thấy cô có một sự tức tối thật mạnh. Từ đầu bài thơ, vẫn là một giọng buồn, trách phận, tiếc nuối, nhớ thương, cho đến phút cuối, như là hành động cuối cho cuộc tình này, cô mới thốt lên “ Em không cam”. “ Em không cam” ba tiếng nói thật mạnh vang lên thấu cả lòng người. “ Em không cam” ba tiếng nói dội vào lòng người nỗi đau không dứt. “ Em không cam” tiếng thét ấy sẽ dai dẳng thét cả cuộc đời cô ! Em không cam ! cho thấy tất cả lòng người phụ nữ đau đớn biết dường nào khi bị phũ phàng lìa xa…
     Có thể nói, bài thơ đi vào lòng người một cách tự nhiên trước một tấm chân tình hết sức yêu thương nồng ấm. Với thể thơ lục bát đậm đà, với giọng thơ ngọt ngào tha thiết, cho dù không thấy xuất hiện những kỷ niệm tình yêu ngọt ngào…nhưng bài thơ lại là cả nỗi lòng đủ mọi sắc màu, tràn đầy cảm xúc, ăm ắp tình đời, tình người. Nét riêng, sức thu hút của bài chính là vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ ngay cả khi bị tình phụ. Nhớ, thương, buồn, đau, hờn, giận và cả sự tức tối…nhưng cũng không hề ghen tuông, ích kỷ. Đó không phải là điều mà ai cũng làm được hay sao ?
    Đúng là một bài thơ tình buồn, nhưng đẹp.
                                                                                         
                                                        Bình Thạnh, 07/02/2013
                                                                            LVT



Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét